پروژه های حسابرسی داخلی هر یک در برگیرنده موضوعی هستند که حسابرس قصد رسیدگی (خدمات اعتباربخشی) یا مشاوره در ایجاد یا بهبود آن (سایر خدمات حسابرسی داخلی) را دارد. به بیان دیگر، هر پروژه بر محور یک یا چند کانون تمرکز تعریف می شود. کانون های تمرکز می توانند واحدهای سازمانی، شرکت های فرعی، فرایندها، سامانه اطلاعاتی، حسابهای مالی، خطوط تولید، قراردادها، برنامه های استراتژیک سازمانی یا هر موضوع دیگری باشد که حسابرس داخلی قصد پرداختن به آن را دارد. به مجموعه کانون های تمرکزی که حسابرس داخلی در سازمان خودش تعریف کرده است مخزن یا انباره کانون های تمرکز ( Audit Universe) می گویند. در خدمات اطمینان بخشی هدف حسابرسی ان هست که اهداف کانون یا کانون های تمرکز را معین و ارتباط آنها را با اهداف سازمانی تعیین کند و سپس کارایی و اثربخشی محیط راهبری، فعالیت های مدیریت ریسک سازمانی و کنترلهای اجرایی کانون تمرکز را در تسهیل تحقق اهداف کانون های تمرکز ارزیابی کند. این در حالیست که  حسابرس داخلی در خدمات مشاوره نقش مشاور در طراحی و یا بهبود کارایی و اثربخشی کانون های تمرکز را دارد.

نکته قابل توجه آنجاست که حسابرس داخلی برای تهیه برنامه پروژه های اطمینان بخشی حسابرسی مبتنی بر ریسک اقدامات مربوط به ارزیابی مقدماتی ریسک را روی کانون های تمرکز انجام می دهد.

اگرچه مدیر حسابرسی مطابق با استانداردهای بین المللی حسابرسی داخلی الزامی به تشکیل و نگهداری انباره کانون های تمرکز ندارد  اما کاربست مفهوم کانون های تمرکز و نگهداشت انباره کانون های تمرکز برای حسابرسان داخلی مزایای دارد که برخی از انها را بر می شماریم:

• انباره کانونهای تمرکز با ایجاد شفافیت در نواحی مورد توجه حسابرسان داخلی به کمیته حسابرسی داخلی کمک می کند به سرعت محدود تحت پوشش فعالیت های حسابرسی داخلی را در سازمان متوجه شود و از پوشش نواحی مهم و پرخطر در عملیات حسابرسی داخلی مطمین شود.
• نگهداشت انباره کانون های تمرکز موجب می شود دانش حسابرسان داخلی در خصوص اهداف نواحی قابل حسابرسی و ارتباط آنها با اهداف سازمانی ارتقا یافته و سازمان دهی شود. بعلاوه، حسابرسان داخلی با آگاهی از اهداف کانون های تمرکز، جلسات بحث و تبادل نظر را با واحدهای سازمانی یا مسئولان فرایندها به شیوه بهتری آغاز و هدایت می کنند.
• با شناسایی و نگهداشت انباره کانون های تمرکز، امکان تهیه گزارش های آماری جامع تری در خصوص سوابق حسابرسی و مشاوره نواحی قابل حسابرسی سازمانی فراهم می اید.
• نگهداشت انباره کانون های تمرکز به مدیر حسابرسی در شناسایی مهارت های مورد نیاز و تامین نیروی انسانی کمک می کند.

اگرچه مطابق بند A1  استاندارد ۲۰۱۰ با عنوان برنامه ریزی اشاره شده که حسابرس داخلی پروژه های اطمینان بخشی را بر اساس فرایند ارزیابی ریسک حداقل به طور سالانه شناسایی می کند که در این ارزیابی نظرات مدیران و اعضای هیات مدیره را نیز دریافت و لحاظ می کند. به این ترتیب، می توان اول نظرات مدیران را اخذ کرد و سپس اقدام به شناسایی کانون های تمرکز نمود یا آنکه ابتدا کانون های تمرکز را شناسایی کرد و سپس نظرات مدیران را برای تعریف پروژه روی آنها جویا شد. تصمیم گیری در خصوص تشکیل و نگهداری انباره کانون های تمرکز با کمیته حسابرسی و مدیر حسابرسی است.

گاهی سوال می شود که چه تعداد کانون تمرکز در یک سازمان باید شناسایی شود؟  در این خصوص باید گفت فرمول از پیش تعریف شده ای وجود ندارد. شناسایی تعداد زیاد کانون های تمرکز کار بروزرسانی اطلاعات آنها را دشوار می کند و شناسایی تعداد کم کانون های تمرکز موجب می شود که دامنه رسیدگی یا مشاوره به گونه ای افزایش یابد که امکان پرداختن به جزییات موضوع برای حسابرس داخلی فراهم نشود. بنابراین در تعیین تعداد مناسب کانون های تمرکز باید اندازه سازمانتان و پیچیدگی عملیات آن را مدنظر قرار دهید.

برخی از حسابرسان داخلی سوال می کنند که چطور بفهمیم انباره کانون های تمرکز توانسته نواحی حسابرسی سازمان ما را به خوبی پوشش دهد. در این خصوص پیشنهاد می شود که انباره کانون های تمرکز سازمان را با چارت سازمانی تطبیق دهید و لیست کانون های تمرکز را با اعضای کمیته حسابرسی و مدیران و حسابرسان مستقل به اشتراک بگذارید. یک راهکار دیگر نیز وجود دارد که کمی زمانبر است و آن اینکه لیست کانون های تمرکز خود را با مراکز هزینه و درآمد در دفاتر مالی سازمان تطبیق دهید.

رفرنس:

Practice of internal auditing, part2, chapter2, Topic A, source of potential engagements, IIA, 2018 –https://www.icas.com, Internal Audit: Understanding the audit universe and the journey to risk- maturity